|
Peter Lamote - 07/12/2021
preventie | continu verbeteren | kwaliteitsmanagement | change management |
Mens sana in corpore sano als basis voor psychosociaal welzijn
De opmars van Covid-19 met al zijn varianten zorgt niet alleen voor een toenemende druk op ziekenhuizen, artsen en zorgpersoneel maar heeft eveneens een impact op het mentale welzijn van iedereen. De verstrengde Coronamaatregelen - met opnieuw verplicht thuiswerk, mondmaskers, social distancing en contacten beperken - hebben ook een serieuze invloed op de bedrijfsdynamiek en op de psychosociale belasting en de psychosociale risico’s waar werknemers mee te maken krijgen.
Laat ons eerst even stilstaan bij de definitie van een psychosociaal risico.
Laat ons eerst even stilstaan bij de definitie van een psychosociaal risico.
Wat is de definitie van een psychosociaal risico?
Het is "de kans dat één of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet gepaard kan gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de zogenaamde 5 Arbeidsniveaus waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden.“
5 Arbeidsniveau's waarop de werkgever impact heeft
De 5 Arbeidsniveaus (5A’s) waarvan sprake zijn:
Tal van situaties binnen deze 5 Arbeidsniveaus kunnen aanleiding geven tot psychosociale risico’s. De meest gekende uitingen hiervan zijn stress of burn-out, ongewenst gedrag – zoals verbaal of fysiek geweld, pesterijen, ongewenst seksueel gedrag - , alcohol- en drugsverslaving en worst case zelfdoding.
- De arbeidsorganisatie: dit heeft te maken met de cultuur, de visie en de waarden van het bedrijf. Hoe is alles georganiseerd? Hebben we met een cultuur te maken van ondersteunen van mensen of van controleren van mensen? Hoe zit het binnen het bedrijf met de communicatie, met de inspraak?
- De arbeidsinhoud: is de taakomschrijving duidelijk? De jobinhoud? Zit er variatie in het werk? Wie is verantwoordelijk voor wat?
- De arbeidsvoorwaarden: welke uurroosters zijn van toepassing? Hoe zit het met de financiële verloning en de verlofregeling? Welke opleidingsmogelijkheden bestaan er?
- De arbeidsomstandigheden: hoe ziet de werkpost en de fysieke omgeving eruit? Welke arbeidsmiddelen zijn voorhanden ? Hoe zit het met lawaai, verlichting, ergonomie, comfort van bureau en bureaustoelen, …?
- De arbeidsrelaties: hoe zit het met de sfeer, de samenwerking tussen collega’s? Welke overlegmogelijkheden zijn er? Hoe verloopt het contact met derden?
Tal van situaties binnen deze 5 Arbeidsniveaus kunnen aanleiding geven tot psychosociale risico’s. De meest gekende uitingen hiervan zijn stress of burn-out, ongewenst gedrag – zoals verbaal of fysiek geweld, pesterijen, ongewenst seksueel gedrag - , alcohol- en drugsverslaving en worst case zelfdoding.
De risico-analyse brengt inzicht
De werkgever is wettelijk verplicht om in zijn Preventie- en Welzijnsbeleid de aspecten in verband met psychosociale belasting op te nemen en aan te pakken. Net zoals in de andere domeinen van Preventie en Welzijn start ook hier alles met het uitvoeren van een risico-analyse.
Via het uitvoeren van een risico-analyse Psychosociale belasting krijgt de organisatie zicht op de energieleveranciers en de energievreters van haar werknemers bij de uitvoering van het werk. Je moet het zien als een balans. Heeft een werknemer gedurende langere tijd te maken met meer energievreters dan energieleveranciers, dan loopt de energie van die werknemer letterlijk leeg en komt die werknemer in moeilijkheden.
Praktisch gebeurt de risico-analyse via de bevraging van de 5A’s bij de werknemers. De werknemers moeten dit op anonieme manier kunnen rapporteren.
Eens de risico’s in kaart gebracht, kan men de nodige preventiemaatregelen opstellen met als doel de risico’s te voorkomen of de impact ervan te beperken. Om te verzekeren dat deze maatregelen effectief landen in de organisatie integreer je deze best in het Globaal PreventiePlan en het JaarActiePlan.
Gezien het vaak om complexe materie gaat, neemt men best de Externe Preventiedienst onder de arm om de risico-analyse uit te voeren en er de juiste conclusies en acties uit te definiëren. Dergelijke risico-analyse dient trouwens op regelmatige basis (aanbevolen om de 5 jaar) herhaald te worden.
Via het uitvoeren van een risico-analyse Psychosociale belasting krijgt de organisatie zicht op de energieleveranciers en de energievreters van haar werknemers bij de uitvoering van het werk. Je moet het zien als een balans. Heeft een werknemer gedurende langere tijd te maken met meer energievreters dan energieleveranciers, dan loopt de energie van die werknemer letterlijk leeg en komt die werknemer in moeilijkheden.
Praktisch gebeurt de risico-analyse via de bevraging van de 5A’s bij de werknemers. De werknemers moeten dit op anonieme manier kunnen rapporteren.
Eens de risico’s in kaart gebracht, kan men de nodige preventiemaatregelen opstellen met als doel de risico’s te voorkomen of de impact ervan te beperken. Om te verzekeren dat deze maatregelen effectief landen in de organisatie integreer je deze best in het Globaal PreventiePlan en het JaarActiePlan.
Gezien het vaak om complexe materie gaat, neemt men best de Externe Preventiedienst onder de arm om de risico-analyse uit te voeren en er de juiste conclusies en acties uit te definiëren. Dergelijke risico-analyse dient trouwens op regelmatige basis (aanbevolen om de 5 jaar) herhaald te worden.
De rol van de leidinggevende
Naast het uitvoeren van de risico-analyse psychosociale belasting is het ook belangrijk om leidinggevenden en managers in de onderneming te sensibiliseren zodat ze psychosociale belasting en risco’s bij hun medewerkers kunnen herkennen en er op een correcte manier mee kunnen omgaan. Sinds maart 2018 werd de zogenaamde ‘Relancewet’ goedgekeurd ter versterking van de economische groei en de sociale cohesie.
Deze wet bevat ook een luik in verband met het deconnecteren van het werk en het gebruik van digitale communicatiemiddelen, dit met als doel de balans tussen werk en privéleven te vrijwaren.
Deze wet bevat ook een luik in verband met het deconnecteren van het werk en het gebruik van digitale communicatiemiddelen, dit met als doel de balans tussen werk en privéleven te vrijwaren.
De escalatieprocedure
Mocht het uiteindelijk toch eens fout lopen, dan zijn er nog de informele en formele escalatieprocedures. Bij de informele procedure wordt er in eerste instantie via bemiddeling gezocht naar een oplossing. Lukt dit niet dan kan men kiezen om via de preventie-adviseur psychosociale belasting een verzoek in te dienen tot formele psychosociale interventie. Zowel de informele als de formele interventieprocedure dienen in het arbeidsreglement van de onderneming opgenomen te zijn, dus kijk dit zeker even na.
Mens sana in corpore sano
Om te voorkomen deze interne escalatieprocedures nodig te hebben, is het noodzakelijk dat ieder van ons waakt over de ‘energie’-balans van zichzelf en van zijn medemens. De leuze “Mens sana in corpore sano” (een gezonde geest in een gezond lichaam), is niet alleen een waarheid als een koe, maar eveneens actueler dan ooit!
